Ten film podbił Cannes! Aktorski majstersztyk i polska kompozytorka
Nie pamiętam kiedy ktoś w tak piękny, a zarazem boleśnie prawdziwy sposób, opowiadał w kinie o skomplikowanej relacji pomiędzy sztuką a rodziną. W rozmowach z reżyserami czy aktorami często powraca temat wykorzystywania własnych doświadczeń na potrzeby filmowej fabuły czy budowania roli. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, kiedy nastaje ten moment, w którym z artystycznego zaczyna się to robić toksyczne. Coś co dla jednego stanowi katharsis, u drugiego wywołuję traumę. O tej niebezpiecznej, cienkiej granicy, postanowił opowiedzieć w swojej nowej produkcji Joachim Trier.
Film zaczyna się od głosu narratora zza kadru, opisującego historię domu w Oslo, w którym rozgrywa się większa część akcji "Sentimental Value". Brzmi to niczym baśń, ale szybko przekonujemy się, że z baśnią niewiele ma wspólnego. Wspomniany budynek odegrał ważną rolę w historii rodziny Borgów. Był świadkiem wielu szczęśliwych chwil kilku pokoleń familii, dzisiaj jednak kojarzy się głównie z bólem, stratą, nieprzepracowaną przeszłością i ranami, które wciąż się nie zabliźniły. Pretekstem do rodzinnego spotkania dwóch dorosłych córek z ojcem, uznanym reżyserem filmowym, staje się bolesna uroczystość, jaką jest pogrzeb Sissel - żony Gustava i matki Nory oraz Agnes. To czas, kiedy na wierzch wychodzą wzajemne pretensje oraz żale Nory sięgające rozstania rodziców przed laty. Na wszystko, co do tej pory zostało niewypowiedziane, powoli znajdują się odpowiednie słowa.
Tyle że, zarówno Nora, jak i Gustav mają na pojednanie po latach zupełnie inny pomysł. Kobieta, chciałaby zrobić to w milczeniu, nikogo innego specjalnie nie angażując, mężczyzna z kolei myśli o połączeniu tego z zaspokojeniem swojego artystycznego ego. Chce mianowicie zrealizować ostatni, bardzo osobisty projekt filmowy. Co więcej, Gustav wymyślił sobie, że główną rolę zagra w nim, spełniająca się na co dzień jako aktorka teatralna, Nora.
"Nie zagram w twoim filmie, bo nawet nie potrafimy się komunikować" - rzuca w twarz Stellanowi Skarsgårdowi jego ekranowa córka, w której rolę wciela się Renate Reisnve, nota bene ulubiona aktorka Triera.
Cały film duńskiego reżysera zbudowany jest na tej chwiejącej się w posadach relacji. Nie przesłoni jej ani bardziej pogodzona z rzeczywistością siostra Agnes (Inga Ibsdotter Lilleaas), ani hollywoodzka gwiazda (Elle Fanning), która w miejsce Nory ma zagrać w produkcji.
"Muszę wierzyć, że potrafimy dostrzec drugiego człowieka i że istnieje możliwość pojednania. Polaryzacja, gniew i maczyzm nie pozwolą nam pójść do przodu" - przekonywał Trier. Wraz ze swoim stałym współscenarzystą Eskilem Vogtem zastanawiają się nad rolą sztuki w tym procesie. Czy w sytuacji, kiedy na poziomie osobistym trudno znaleźć porozumienie, to właśnie sztuka może być tym językiem, który pozwoli nawiązać dialog i przyniesie odrobinę ukojenia.
Trier, jak to ma w zwyczaju, bardzo mocno koncentruje się na psychologii postaci i tym, żeby były one jak najbliższe życiu. Czuć to w każdej scenie "Sentimental Value", także za sprawą kreacji Reinsve i Skarsgårda. Przeszywających, pełnych niepokoju, nostalgii i wyrażanego w rożny sposób smutku.
Duński reżyser podejmuje także temat depresji, zastanawiając się - o czym sporo się mówi w kontekście zdrowia psychicznego - czy może ona być dziedziczona. Cierpi na nią Nora, cierpiała także matka Gustava, a jej babcia, co doprowadziło ją do samobójstwa.
Emocjonalną głębię filmu Triera uzupełnia forma. Surowe, ale bardzo zniuansowane zdjęcia Kaspra Tuxena i pełna melancholii muzyka autorstwa polskiej kompozytorki Hanii Rani. Niewiele w "Sentimental Value" jest scen, które pozwalają na złapanie oddechu i odbicie. Ale dobrze, że takie też się pojawiają. Nie dość, że pozwalają na chwilę rozładować atmosferę, to dają też do zrozumienia jakie jest zdanie Triera na temat rozwoju platform streamingowych i tiktokowego dziennikarstwa. Bo jeśli sztuka ma pomóc, to w kinie.
8/10
"Sentimental Value", reż. Joachim Trier, Norwegia, Niemcy, Dania, Szwecja, Francja 2025, premiera: Festiwal Filmowy w Cannes 2025.
